Jump to content

ഉറക്കവും പഠനവും

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.
(Sleep and learning എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

മനുഷ്യരിൽ ഉറക്കവും പഠനവും തമ്മിലുള്ള സാധ്യമായ ബന്ധങ്ങളെ ഒന്നിലധികം അനുമാനങ്ങൾ വിശദീകരിക്കുന്നു. മസ്തിഷ്കത്തെ വിശ്രമിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ കാര്യങ്ങൾ ഉറക്കം ചെയ്യുന്നുവെന്ന് ഗവേഷണങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു; ദീർഘകാല ഓർമ്മകളുടെ ഏകീകരണത്തിനും ഇത് സഹായിച്ചേക്കാം.

ആർഇഎം ഉറക്കവും സ്ലോ-വേവ് ഉറക്കവും ഓർമ്മകളുടെ ഏകീകരണത്തിൽ വ്യത്യസ്ത പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. നോൺഡിക്ലറേറ്റീവ് (അവ്യക്തമായ) ഓർമ്മകളുടെ ഏകീകരണവുമായി ആർഇഎം ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഒരു നോൺഡിക്ലറേറ്റീവ് മെമ്മറിയുടെ ഒരു ഉദാഹരണം, ബൈക്ക് ഓടിക്കുന്നത് പോലെ, ബോധപൂർവ്വം ചിന്തിക്കാതെ നമുക്ക് ചെയ്യാൻ കഴിയുന്ന ഒരു ജോലിയാണ്. സ്ലോ-വേവ്, അല്ലെങ്കിൽ നോൺ-ആർഇഎം (എൻആർഇഎം) ഉറക്കം, ഡിക്ലറേറ്റീവ് (വ്യക്തമായ) ഓർമ്മകളുടെ ഏകീകരണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ചരിത്ര ക്ലാസ്സിൽ പഠിപ്പിക്കുന്ന തീയതികൾ പോലെ ബോധപൂർവ്വം ഓർമ്മിക്കേണ്ട വസ്തുതകളാണിത്. [1]

പഠന വർദ്ധന[തിരുത്തുക]

രാവിലെയൊ അല്ലെങ്കിൽ ഉറക്കം ഉൾപ്പെടുന്ന ഇടവേളയ്ക്ക് ശേഷമൊ ആളുകളുടെ പ്രകടനം മെച്ചപ്പെടുമെന്നു പലപ്പോഴും പറയപ്പെടുന്നു.[2] അതുപോലെ ആരോഗ്യകരമായ ഉറക്കം പഠനത്തിൽ കാര്യമായ മെച്ചപ്പെടുത്തലുകൾ ഉണ്ടാക്കുന്നുവെന്ന് നിലവിലെ പഠനങ്ങളും തെളിയിക്കുന്നു.[3][4] ഉറക്കം തലച്ചോറിനെ അതിന്റെ മെമ്മറി എഡിറ്റ് ചെയ്യാനും പ്രധാനപ്പെട്ട പാറ്റേണുകൾക്കായി തിരയാനും 'സാരാംശം' എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാവുന്നവ വേർതിരിച്ചെടുക്കാനും നിലവിലുള്ള മെമ്മറിയുമായി ഇത് സമന്വയിപ്പിക്കാനും സഹായിക്കുന്നു എന്നതാണ് ആശയം.[5] 'സിനാപ്റ്റിക് സ്കെയിലിംഗ്' സിദ്ധാന്തം സൂചിപ്പിക്കുന്നത്, ഉണർന്നിരിക്കുമ്പോൾ നടന്ന പഠനത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിലും തലച്ചോറിൽ കൂടുതൽ കാര്യക്ഷമവും ഫലപ്രദവുമായ സംഭരണം സാധ്യമാക്കുന്നതിനും സ്ഥലവും ഊർജവും നന്നായി വിനിയോഗിക്കുന്നതിനും ഉറക്കം ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നു എന്നാണ്.[6]

ആരോഗ്യകരമായ ഉറക്കത്തിൽ എൻആർഇഎം, ആർഇഎം ഘട്ടങ്ങളുടെ ഉചിതമായ ക്രമവും അനുപാതവുമുണ്ട്, അവ ഓർമ്മയുടെ ഏകീകരണ-ഒപ്റ്റിമൈസേഷൻ പ്രക്രിയയിൽ വ്യത്യസ്ത പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. ഒരു സാധാരണ ഉറക്കത്തിൽ, എൻആർഇഎം, ആർഇഎം ഉറക്കത്തിന്റെ കാലയളവുകൾ മാറിമാറി വരും. ഓരോ ചക്രവും ഏകദേശം 90 മിനിറ്റ് ദൈർഘ്യമുള്ളതാണ്, അതിൽ 20-30 മിനിറ്റ് ദൈർഘ്യം ആർഇഎം ഉറക്കം അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.[7] എൻആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ 1 മുതൽ 4 വരെയുള്ള ഉറക്ക ഘട്ടങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, അവിടെയാണ് ചലനം നിരീക്ഷിക്കാൻ കഴിയുന്നത്. എൻആർഇഎം ഉറക്കത്തിലായിരിക്കുമ്പോഴും ഒരു വ്യക്തിക്ക് അവരുടെ ശരീരം ചലിപ്പിക്കാൻ കഴിയും. ഉറങ്ങുന്ന ആരെങ്കിലും തിരിയുകയോ മറിയുകയോ ഉരുളുകയോ ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കിൽ അത് അവർ എൻആർഇഎം ഉറക്കത്തിലാണെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. പേശികളുടെ പ്രവർത്തനത്തിന്റെ അഭാവമാണ് ആർഇഎം ഉറക്കത്തിന്റെ സവിശേഷത. മോട്ടോർ സ്കിൽ ലേണിംഗിൽ, ഉറക്കത്തിന്റെ ഒരു ഇടവേള വളരെ സഹായിക്കും, അതേസമയം ഉറക്കമില്ലെങ്കിൽ ഈ നേട്ടങ്ങൾ വൈകും.[8]

പ്രൊസീജറൽ മെമ്മറികൾ നോൺഡിക്ലറേറ്റീവ് മെമ്മറിയുടെ ഒരു രൂപമാണ്, അതിനാൽ ഫാസ്റ്റ്-വേവ് ആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ നിന്ന് അവയ്ക്ക് ഏറ്റവും പ്രയോജനം ലഭിക്കും.[7] ഇത് ഒരു പഠനത്തിൽ തെളിയിക്കപ്പെട്ടതാണ്.[9][10] ഡിക്ലറേറ്റീവ് മെമ്മറിയ്ക്കും ഉറക്കത്തിൽ നിന്ന് പ്രയോജനം ചെയ്യുമെന്ന് തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്, പക്ഷേ പ്രൊസീജറൽ മെമ്മറികൾ അതേ രീതിയിൽ അല്ല. സ്ലോ-വേവ്സ് എൻആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ നിന്ന് ഡിക്ലറേറ്റീവ് മെമ്മറികൾക്ക് പ്രയോജനം ലഭിക്കുന്നു.[7] ഇതും പഠനത്തിൽ തെളിയിക്കപ്പെട്ടതാണ്.[11][12]

ഉറക്കത്തിനുശേഷം കൂടുതൽ ഉൾക്കാഴ്ച ഉണ്ടാകുന്നു. കാരണം, ഉറക്കം ആളുകളെ അവരുടെ ഓർമ്മകൾ വീണ്ടും വിശകലനം ചെയ്യാൻ സഹായിക്കുന്നു. പഠനസമയത്ത് സംഭവിക്കുന്ന മസ്തിഷ്ക പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ അതേ പാറ്റേണുകൾ ഉറക്കത്തിൽ വീണ്ടും സംഭവിക്കുന്നതായി കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഉറക്കം ഓർമ്മകളെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു മാർഗ്ഗം തലച്ചോറിലെ ന്യൂറോണുകൾ തമ്മിലുള്ള ബന്ധങ്ങളിൽ വിജയം കുറഞ്ഞവ കളയുന്നതിലൂടെ ആണ്. തലച്ചോർ അമിതമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നത് തടയാൻ ഇവ നീക്കം ചെയ്യേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. തലച്ചോർ ചില സിനാപ്സുകളെ ദുർബലപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് മറ്റ് ചിലവയെ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നു. ദുർബലപ്പെടുത്തുന്ന പ്രക്രിയ കൂടുതലും സംഭവിക്കുന്നത് ഉറക്കത്തിലാണ്. പഠനമാണ് കണക്ഷനുകൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്ന പ്രക്രിയ, അതിനാൽ ഉറക്കം ഇതിൽ പ്രധാനമാണ്.[13]

ഉച്ചകഴിഞ്ഞ് ഉറങ്ങുന്നത് പഠനശേഷി വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്ന് ഗവേഷണങ്ങൾ തെളിയിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒരു പഠനം രണ്ട് ഗ്രൂപ്പുകളുടെ വിഷയങ്ങളെ ഒരു നോൺഡെക്ലറേറ്റീവ് മെമ്മറി ടാസ്ക്കിൽ പരീക്ഷിച്ചു.[14] ഇതിൽ ഒരു സംഘം ആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു, ഒരു സംഘം അത് ചെയ്തില്ല (അതായത് അവർ എൻആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ ആയിരുന്നു). എൻആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ മാത്രം ഏർപ്പെട്ടിരുന്നർ ഓർമ്മയിൽ കാര്യമായ പുരോഗതി കാണിക്കുന്നില്ലെന്ന് അന്വേഷകർ കണ്ടെത്തി. അതേസമയം ആർഇഎം ഉറക്കത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവർ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ചു, ഇത് ആർഇഎം ഉറക്കം നോൺഡെക്ലറേറ്റീവ് ഓർമ്മകളുടെ ഏകീകരണം സുഗമമാക്കിയെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു.[7] അടുത്തിടെയുള്ള മറ്റൊരു പഠനം ഉറങ്ങാൻ പോകുന്നതിനു തൊട്ടുമുമ്പ് പ്രൊസീജ്വറൽ ടാസ്ക് കൊടുത്താൽ അത് നന്നായി പഠിക്കുകയും നിലനിർത്തുകയും ചെയ്യുമെന്ന് തെളിയിച്ചു, അതേസമയം ഒരു ഡിക്ലറേറ്റീവ് ടാസ്ക് ഉച്ചകഴിഞ്ഞ് ആയിരുന്നു നന്നായി പഠിക്കപ്പെട്ടത്.[15][6]

എലികളിലെ ഇലക്ട്രോഫിസിയോളജിക്കൽ തെളിവുകൾ[തിരുത്തുക]

എലികളുടെ പ്രീഫ്രോണ്ടൽ കോർട്ടക്സിലെ ഒറ്റപ്പെട്ട കോശങ്ങളുടെ വലിയ കൂട്ടങ്ങളുടെ ഇലക്ട്രോഫിസിയോളജിക്കൽ റെക്കോർഡിംഗുകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള 2009 ലെ ഒരു പഠനം, പഠനത്തിലൂടെ രൂപംകൊണ്ട സെൽ അസംബ്ലികൾ തുടർന്നുള്ള ഉറക്ക എപ്പിസോഡുകളിൽ കൂടുതൽ സജീവമാണെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തി.[16] കൂടുതൽ വ്യക്തമായി പറഞ്ഞാൽ, സ്ലോ-വേവ് ഉറക്കത്തിൽ ആ റീപ്ലേ സംഭവങ്ങൾ കൂടുതൽ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുകയും ഹിപ്പോകാമ്പൽ റീആക്ടീവേഷൻ സംഭവങ്ങളുമായി പൊരുത്തപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഈ പഠനം കാണിക്കുന്നത് വലിയ മസ്തിഷ്ക ശൃംഖലകളിലെ ന്യൂറോണൽ പാറ്റേണുകൾ പഠനസമയത്ത് ടാഗ് ചെയ്യപ്പെടുമെന്നും, തുടർന്നുള്ള ഉറക്കത്തിൽ അവ വീണ്ടും പ്ലേ ചെയ്യപ്പെടുകയും ഏകീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്നാണ്. മോട്ടോർ സ്കിൽ, ന്യൂറോപ്രോസ്റ്റെറ്റിക് ലേണിംഗ് എന്നിവയിലും സമാനമായ പുനർ സജീവമാകൽ കാണിക്കുന്ന പഠങ്ങളുണ്ട്.[17][18]

സ്കൂൾ പഠനകാലത്തെ ഉറക്കം[തിരുത്തുക]

ഉറക്കം വിദ്യാർത്ഥികളുടെ ഗ്രേഡുകളുമായി നേരിട്ട് ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. യുഎസ് ഹൈസ്കൂൾ വിദ്യാർത്ഥികളിൽ നാലിൽ ഒരാൾ ആഴ്ചയിൽ ഒരിക്കലെങ്കിലും ക്ലാസ്സിൽ ഉറങ്ങാറുള്ളതായി പറയുന്നു. ഉറക്കം കുറവുള്ളവർ പഠനത്തിൽ മോശമാകുന്നുവെന്നും തെളിയിച്ചിട്ടുണ്ട്. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിൽ, ഉറക്കക്കുറവ് വിദ്യാർത്ഥികളിൽ സാധാരണമാണ്, കാരണം മിക്കവാറും എല്ലാ സ്കൂളുകളും അതിരാവിലെ ആരംഭിക്കുന്നു.[19] തത്ഫലമായി, 8 മുതൽ 9.25 മണിക്കൂർ വരെ ഉറക്കം ലഭിക്കേണ്ട വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് 7 മണിക്കൂർ ഉറക്കം മാത്രമേ ലഭിക്കൂ. ഒരുപക്ഷേ ഈ ഉറക്കക്കുറവ് കാരണം, അവരുടെ ഗ്രേഡുകൾ കുറവാകാം, അവരുടെ ഏകാഗ്രത ദുർബലമാകാം.[20]

ഗ്രേഡുകളിൽ ഉറക്കമില്ലായ്മയുടെ സ്വാധീനം കാണിക്കുന്ന പഠനങ്ങളുടെ ഫലമായി, ന്യൂസിലാൻ്റിലെ ഒരു സ്‌കൂൾ 2006-ൽ അതിൻ്റെ തുറക്കുന്ന സമയം രാവിലെ 10:30 ആക്കി മാറ്റി. 2009-ൽ, നോർത്ത് ടൈനെസൈഡിലെ മോൺക്‌സീറ്റൺ ഹൈസ്‌കൂളിലെ 13-19 വയസ് പ്രായമുള്ള 800 കുട്ടികൾക്ക് സ്കൂൾ സമയം സാധാരണയുള്ള രാവിലെ 9 മണിക്ക് പകരം 10 മണി ആക്കിയപ്പോൾ പൊതുവായ ക്ലാസിൽ നിന്നും ഒഴിവാകൽ 8% കുറയുകയും തുടർച്ചയായി ഹാജരാകാതിരിക്കൽ 27% കുറയുകയും ചെയ്തതായി പറയുന്നു.[21]

കോളേജ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്കും ഉറക്കക്കുറവ് ഒരു പ്രശ്നമാണ്. അമേരിക്കൻ കോളേജ് വിദ്യാർത്ഥികളിൽ 11% പേർ മാത്രമേ നന്നായി ഉറങ്ങുന്നുള്ളൂ, 40% വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ആഴ്ചയിൽ രണ്ട് ദിവസം മാത്രമേ വിശ്രമം ലഭിക്കുന്നുള്ളൂ. ഏകദേശം 73% പേർക്ക് ഇടയ്ക്കിടെ കുറച്ച് ഉറക്ക പ്രശ്നങ്ങളെങ്കിലും അനുഭവപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. പഠന പ്രക്രിയയ്ക്ക് അത്യന്താപേക്ഷിതമായ, വിവരങ്ങൾ ഏകീകരിക്കാൻ ആവശ്യമായ സമയം തലച്ചോറിന് നഷ്ടപ്പെടുന്നതിനാൽ, ഈ ഉറക്കക്കുറവ് പഠിക്കാനും ഓർമ്മിക്കാനുമുള്ള അവരുടെ കഴിവിനെ സാരമായി ബാധിക്കുമെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.[22]

ഇതും കാണുക[തിരുത്തുക]

 

അവലംബം[തിരുത്തുക]

  1. ↑ Wilhelm, I.; Diekelmann, S.; Born, J. (25 April 2008). "Sleep in children improves memory performance on declarative but not procedural tasks". Learning & Memory. Cold Spring Harbor Laboratory. 15 (5): 373–377. doi:10.1101/lm.803708. ISSN 1072-0502. PMID 18441295.
  2. ↑ Neal, Rome (21 January 2004). "Sleep On It". CBS News. Retrieved 29 September 2018.
  3. ↑ Maria Bagby (25 February 2014). "The Role of Sleep in Memory, Learning, and Health". Therapeutic Literacy Center. Archived from the original on 2018-09-29. Retrieved 29 September 2018.
  4. ↑ "To understand the big picture, give it time – and sleep". EurekAlert. 20 April 2007. Retrieved 23 April 2007.
  5. ↑ Stickgold, Robert; Walker, Matthew P (28 January 2013). "Sleep-dependent memory triage: evolving generalization through selective processing". Nature Neuroscience. 16 (2): 139–145. doi:10.1038/nn.3303. ISSN 1546-1726. PMC 5826623. PMID 23354387.
  6. ↑ 6.0 6.1 Tononi, Giulio; Cirelli, Chiara (1 January 2006). "Sleep function and synaptic homeostasis". Sleep Medicine Reviews. 10 (1): 49–62. doi:10.1016/j.smrv.2005.05.002. ISSN 1087-0792. PMID 16376591.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Carlson, Neil R. (2010). Physiology of Behavior (11th ed.). New York: Allyn & Bacon.
  8. ↑ Korman, Maria; Raz, Naftali; Flash, Tamar; Karni, Avi (14 October 2003). "Multiple shifts in the representation of a motor sequence during the acquisition of skilled performance". Proceedings of the National Academy of Sciences. 100 (21): 12492–12497. Bibcode:2003PNAS..10012492K. doi:10.1073/pnas.2035019100. ISSN 0027-8424. PMC 218785. PMID 14530407.
  9. ↑ Walker, M.P. (5 October 2009). *Sleep and Cognition II: Memory (Procedural [Skills]).* Lecture given in Psychology 133 at the University of California, Berkeley, CA.
  10. ↑ Walker, Matthew P.; Brakefield, Tiffany; Morgan, Alexandra; Hobson, J.Allan; Stickgold, Robert (2002). "Practice with Sleep Makes Perfect". Neuron. Elsevier BV. 35 (1): 205–211. doi:10.1016/s0896-6273(02)00746-8. ISSN 0896-6273. PMID 12123620.
  11. ↑ Walker, M.P. (7 October 2009). *Sleep and Cognition III: Memory (Declarative [Facts]).* Lecture given in Psychology 133 at the University of California, Berkeley, CA.
  12. ↑ Payne, Jessica D.; Tucker, Matthew A.; Ellenbogen, Jeffrey M.; Wamsley, Erin J.; Walker, Matthew P.; et al. (22 March 2012). Mazza, Marianna (ed.). "Memory for Semantically Related and Unrelated Declarative Information: The Benefit of Sleep, the Cost of Wake". PLOS ONE. Public Library of Science (PLoS). 7 (3): e33079. Bibcode:2012PLoSO...733079P. doi:10.1371/journal.pone.0033079. ISSN 1932-6203. PMC 3310860. PMID 22457736.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  13. ↑ Kalat, James W. (2009). Biological Psychology (10th ed.). California: Wadsworth.
  14. ↑ Cai, Denise J.; Mednick, Sarnoff A.; Harrison, Elizabeth M.; Kanady, Jennifer C.; Mednick, Sara C. (23 June 2009). "REM, not incubation, improves creativity by priming associative networks". Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (25): 10130–10134. Bibcode:2009PNAS..10610130C. doi:10.1073/pnas.0900271106. ISSN 0027-8424. PMC 2700890. PMID 19506253.
  15. ↑ Holz, Johannes; Piosczyk, Hannah; Landmann, Nina; Feige, Bernd; Spiegelhalder, Kai; et al. (12 July 2012). Schmidt, Ulrike (ed.). "The Timing of Learning before Night-Time Sleep Differentially Affects Declarative and Procedural Long-Term Memory Consolidation in Adolescents". PLOS ONE. Public Library of Science (PLoS). 7 (7): e40963. Bibcode:2012PLoSO...740963H. doi:10.1371/journal.pone.0040963. ISSN 1932-6203. PMC 3395672. PMID 22808287.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  16. ↑ Peyrache, Adrien; Khamassi, Mehdi; Benchenane, Karim; Wiener, Sidney I; Battaglia, Francesco P (31 May 2009). "Replay of rule-learning related neural patterns in the prefrontal cortex during sleep". Nature Neuroscience. Springer Nature. 12 (7): 919–926. doi:10.1038/nn.2337. ISSN 1097-6256. PMID 19483687.
  17. ↑ Ramanathan, Dhakshin S.; Gulati, Tanuj; Ganguly, Karunesh (18 September 2015). Ashe, James (ed.). "Sleep-Dependent Reactivation of Ensembles in Motor Cortex Promotes Skill Consolidation". PLOS Biology. Public Library of Science (PLoS). 13 (9): e1002263. doi:10.1371/journal.pbio.1002263. ISSN 1545-7885. PMC 4575076. PMID 26382320.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  18. ↑ Gulati, Tanuj; Ramanathan, Dhakshin S; Wong, Chelsea C; Ganguly, Karunesh (6 July 2014). "Reactivation of emergent task-related ensembles during slow-wave sleep after neuroprosthetic learning". Nature Neuroscience. Springer Nature. 17 (8): 1107–1113. doi:10.1038/nn.3759. ISSN 1097-6256. PMC 5568667. PMID 24997761.
  19. ↑ "Delayed Sleep Phase Syndrome (DSPS) in Children and Adolescents". Cleveland Clinic (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-06-11.
  20. ↑ Roth, Daphne Ari-Even; Kishon-Rabin, Liat; Hildesheimer, Minka; Karni, Avi (1 February 2005). "A latent consolidation phase in auditory identification learning: Time in the awake state is sufficient". Learning & Memory. 12 (2): 159–164. doi:10.1101/87505. ISSN 1072-0502. PMC 1074334. PMID 15805314.
  21. ↑ Ryan, Margaret (22 March 2010). "Lie-in for teens yields benefits". BBC News. Retrieved 29 September 2018.
  22. ↑ "Need Sleep". Harvard Sleep and Memory. 16 December 2008. Archived from the original on 2018-09-29. Retrieved 29 September 2018.

പുറം കണ്ണികൾ[തിരുത്തുക]

"https://ml.chped.com/w/index.php?title=ഉറക്കവും_പഠനവും&oldid=4090560" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്